Hieronder vind je een beknopt overzicht van projecten die de erfgoedcel (ECRU Erfgoed) organiseerde, initieerde of waar de erfgoedcel als partner bij betrokken was. Meer informatie over deze projecten kan je ook telefonisch of per e-mail opvragen indien je dat wil.
Gerealiseerde projecten
Deze kaart “Mijnerfgoed in de Euregio Maas-Rhein” wordt gezien als hefboom voor duurzame samenwerking rond euregionaal mijnerfgoed (in transitie-gebieden).
Klik hier voor de interactieve kaart.
Een initiatief van de Provincie Limburg (BE), in samenwerking met M2015 Jaar van de Mijnen, Blegny-Mine, Zweckverband Region Aachen en Kelmis, gerealiseerd door de Erfgoedcel Mijn-Erfgoed (ECRU Erfgoed).
De Tweede Wereldoorlog startte in september 1939, 80 jaar geleden. Vanaf mei 1940 leefde ook de Limburgse mijnstreek ruim vier jaar onder Duitse bezetting. In de loop van september 1944, 75 jaar geleden, werd Limburg bevrijd door geallieerde troepen. In 2019 vonden heel wat herdenkingsmomenten en -activiteiten m.b.t. de Tweede Wereldoorlog plaats in As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen. Op deze pagina vindt u, van nieuw naar oud, een overzicht van afgelopen activiteiten en van projecten die door de Erfgoedcel gesteund werden.
9 november 2019: WOII, Oorlog en bevrijding in Paal
In Paal werden de voorbije jaren een 40-tal interviews afgenomen van personen die WOII nog zelf ervaren hebben. De interviews geven een prangende inkijk in het dagelijks leven tijdens de oorlogsperiode. Deze informatie werd aangevuld met archiefstudie: gemeenteraadsverslagen, nog nooit geopende documenten in het Rijksarchief Hasselt en in het Provinciaal Archief Limburg werden geraadpleegd. Doelstelling van het project is om de verzamelde informatie voor te stellen op een herdenkingsavond (9 november 2019 in OC De Buiting), een tentoonstelling en in een boek. In deze publicatie zullen de opgetekende interviews en het eigen opzoekingswerk gebundeld worden. Het boek wordt gedocumenteerd met vele onuitgegeven foto’s.
29 september 2019: herdenking 75 jaar bevrijding Maasmechelen
75 jaar nadat Duitse troepen zich in september 1944 uit Maasmechelen terugtrokken, wil Ten Velde vzw het Maasmechelse bevrijdingsverhaal in the picture zetten. Dit zal gebeuren op 29 september 2019 op een publieksevenement, met op het programma:
- Boekpresentatie ‘Helmen in de achtertuin’: het boek vertelt een vergeten geschiedenis en geeft een gezicht aan Maasmechelaren, Amerikanen, Noren en Duitsers. Kortom: de feiten gezien vanuit de ogen van slachtoffers én daders.
- Voorstelling twee activiteiten van Ten Velde vzw: een gegidste educatieve wandeling voor gemeentelijke scholen en volwassenengroepen en een workshop voor scholen.
- Minitentoonstelling ‘Sporen van bevrijding’: tentoonstelling met bodem-, zolder en keldervondsten over, en een aantal iconische foto’s van, de bevrijding van Maasmechelen.
28 september 2019: plaatsing QR-codes aan WOII-sites in Genk
Na enkele herdenkingen in Zwartberg (september 2018), Bokrijk en Winterslag (mei 2019) willen feitelijke verenigingen BeWOOG en COMITE II een stap verder gaan en op 6 sites in Genk die met de Tweede Wereldoorlog verband houden, een QR-code installeren. Het gaat om: 1. Het gedenkpaneel van verzetsman Meganck in de Grotestraat, 2. De site van het Russisch kamp in Zwartberg, 3. Het gedenkpaneel van Gerda Bikales in Zwartberg, 4. Het gedenkpaneel van de verzetsfamilie Grieten in Zwartberg, 5. De site van het gevallen vliegtuig in Boxbergheide, en 6. Het ereperk van de Russische krijgsgevangenen op de begraafplaats van Genk. Aan de onthulling op 28 september wordt ook een fietstocht gekoppeld en zal een brochure worden uitgedeeld. Voor de drukkosten van 6 stickers met QR-code en een brochure werd door Erfgoedcel Mijn-Erfgoed een subsidie toegekend..
15 september 2019: Opgrimbie bevrijd
Precies 75 jaar geleden werd het dorpje Opgrimbie door de Amerikanen bevrijd. Deze doortocht van “Hell on wheels” wordt tijdens deze tentoonstelling herdacht.
14 september 2019: première oorlogsdocumentaire “dubbelmoord” in Beringen
Op zaterdag 14 september vond in het Casino van Beringen de première plaats van de oorlogsdocumentaire “Dubbelmoord”, de zoektocht van twee kleinzonen naar het oorlogsverleden van hun respectievelijke grootvaders. De ene was collaborateur (Alex Van Geel), de andere verzetsman (mijnwerker Louis Horemans) in de Tweede Wereldoorlog. De betrokken kleinzonen wisten tot voor kort weinig over hun grootouders, FocusHistory spitte samen met hen beide geschiedenissen uit en kreeg subsidie voor de vertoning van de film in de filmzaal van het Casino te Beringen.
7-15 september 2019: 75 jaar bevrijding van Helchteren
Voor Helchteren waren de bevrijdingsdagen (7-10 september ’44) meer dan een doortocht van de Engelse troepen. Gedurende deze dagen hebben de Duitsers getracht de Britse troepen terug te drijven, waarbij 13 burgers om het leven kwamen, 66 huizen totaal werden vernield, en 123 Duitse soldaten en een ongekend aantal Britten sneuvelden. Erfgoedwerking Helchteren beoogt dat deze gebeurtenissen in het collectief geheugen bewaard zullen blijven door dit project. Het omvat (op 7 september) de huldiging van de slachtoffers aan het monument op het Dorpsplein, de voorstelling van de brochure over de bevrijdingsdagen met lijsten van oud-strijders, de opening van een openluchttentoonstelling met 14 foto’s op metalen constructie en een receptie in zaal de Roepsteen. Voor de tentoonstelling aan het gemeentehuis van 7 tot 15 september wordt begeleid bezoek voor scholen voorzien.
Op 28 april jl. werd in de Mijnstreek weer de hoogmis van het cultureel erfgoed gevierd. Dit jaar stond Erfgoeddag in het teken van “hoe maakt u het?”. Dit thema werd door onze fijne actoren weer creatief en gevarieerd ingevuld.
Zij presenteerden hoe rijk en divers het erfgoed in onze streek is aan de hand van tentoonstellingen, rondleidingen, workshops en demonstraties. In deze 12e editie van Erfgoeddag stond het cultureel erfgoed van en over vakmanschap, meesterschap, leren en maken in Vlaanderen centraal. Hoe maakt u het? Maar ook: hoe maakt het je? En hoe geven we dat dan door?
Deze editie waren er 25 activiteiten op 20 verschillende locaties, voor elk wat wils en keuze genoeg dus!
Om het kiezen te vergemakkelijken en een boeiend programma samen te stellen ontwikkelde de Erfgoedcel opnieuw een handige brochure die u hier nog kan inkijken.
Op 14 april 2019 stonden we via zes events even stil bij de komst van de E314.
Reeds vijftig jaar doorkruist de E314 van Leuven naar Aken onze provincie. Vijftig kilometer snelweg door het hart van het bronsgroen eikenhout. Erfgoedcel Mijn-Erfgoed nodigde je uit om mee te ontdekken waar deze weg verbinding bracht en waar net afstand. Je kon in Beringen, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Genk, As en Maasmechelen ontdekken welke impact de E314 had op het leven van toen en nu. Zorgde de snelweg voor economische vooruitgang en een vlottere mobiliteit? Bracht hij mensen en culturen samen? En wat betekende de aanleg van deze weg voor de natuur in Midden-Limburg? Elke gemeente benaderde vanuit een eigen invalshoek diens impact op de regio.
Bekijk hier het programmaboekje van de E314-events.
Hier vind je een fotoreportage van de E314-events.
In de zes gemeenten van de E314-events stond een pop-uptentoonstelling met twee thema’s: algemene informatie over (het erfgoed van) de autosnelweg én de link van de specifieke gemeente met de E314, waarbij verleden, heden en toekomst van de E314, mobiliteit, milieu… aan bod kwamen. De verschillende expo’s werden na de E314-events samengebracht in een grote rondreizende expo, die als eerste het NAC in Houthalen-Helchteren aandeed.
Van 17 mei t/m 28 juni 2019 was de expo te bezichtigen in de bibliotheek van Genk. Van 6 juli t/m 31 augustus is de expo in de kerk van Eisden-Dorp te bekijken. Daarna gaat de expo naar het kerkje van Laak in Houthalen-Helchteren.
Klik hier voor de digitale versie van de panelen met de algemene informatie. De locatiespecifieke panelen van Beringen, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren, Genk, As en Maasmechelen vind je door op de betreffende gemeente te klikken.
Een van de activiteiten op 14 april 2019 was het maken van een stop-motion filmpje over de snelweg, mobiliteit… In september 2018 werd deze methodiek ook al toegepast in 7 lagere scholen in de Limburgse Mijnstreek. Hieronder vind je een compilatie van de resultaten van die workshops.
Op donderdag 24 mei en op 13 juni 2018 kreeg je de kans om in Genk de vertoning van de prachtige documentaire “Koolstof” bij te wonen! Het idee voor Koolstof ontsproot uit het brein van regisseur Tijs Posen, die, samen met de Erfgoedcel, ging graven in de vele migratieverhalen die deze streek rijk is en, onder andere, Maria Zangari ontmoette, mijnwerkersdochter en -vrouw, die haar familieverhaal vertelt. Het verhaal van Maria wordt aangevuld met dat van andere mannen en vrouwen uit de Mijnstreek die vertellen over de blije momenten die ze hier meemaakten als migrant, maar eveneens over de moeilijkheden die ze hebben moeten overwinnen. Nadien werd de documentaire ook nog vertoond in Maasmechelen, Beringen en Houthalen-Helchteren. De dvd is momenteel te koop bij de Erfgoedcel. Klik hier om rechtstreeks naar onze erfgoedwinkel te gaan.
Op zondag 22 april 2018 werd voor de elfde maal Erfgoeddag in de Mijnstreek gehouden.
KIEZEN was het centrale thema van deze Erfgoeddag. Van het kiezen voor erfgoed, welk erfgoed kies jij om te bewaren, tot het erfgoed van de verkiezingen. Sinds 2008 coördineert Erfgoedcel Mijn-Erfgoed de activiteiten in de 6 voormalige mijngemeenten, As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen. In totaal bijna 5 000 bezoekers bezochten de 26 activiteiten op 22 verschillende locaties. Kijk hier voor een foto-impressie van deze dag.
Om het kiezen te vergemakkelijken en een boeiend programma samen te stellen ontwikkelde de Erfgoedcel opnieuw een handige brochure die huis-aan-huis werd bedeeld in de mijngemeenten, en die u hier nog kan nalezen.
“Sluitertijd” was een rondreizende tentoonstelling met foto’s van de mijnstakingen en -sluitingen in de jaren 80 en 90.
Deze foto’s werden genomen door Tony van Galen, die in deze jaren actief was als persfotograaf voor de krant Het Laatste Nieuws. Uit zijn volledige goed bewaarde collectie werd een selectie gemaakt van een 30-tal foto’s die in zwart-wit de sfeer weergaven van deze woelige periode.
De expo reisde van 22 april 2017 tot en met 4 januari 2018 rond in de Belgisch Limburgse Mijnstreek. Aanleiding van deze tentoonstelling was de herdenking van 100 jaar steenkoolproductie in Limburg, alsook 25 jaar sluiting van de laatste mijn in de Benelux, die van Zolder.
Sluitertijd was een initiatief van Erfgoedcel Mijn-Erfgoed, in samenwerking met Tony van Galen, de steden Beringen en Genk en de gemeenten As, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen, ondersteund door de Vlaamse Overheid.
Sinds 2008 coördineert Erfgoedcel Mijn-Erfgoed de activiteiten in de 6 voormalige mijngemeenten, As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen. Van 11 activiteiten tijdens de eerste editie in 2008 tot maar liefst een 50-tal in 2017. Een toename om U tegen te zeggen!
Op zondag 23 april was er in de Mijnstreek dan ook heel wat te beleven. In de gemeenten As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen waren er diverse tentoonstellingen, workshops, demonstraties, lezingen, … te bezoeken die het publiek kennis lieten maken met het thema ‘Zorg. Zo waren er organisatoren die de zorg voor ons cultureel erfgoed centraal stellen, maar ook heemkundige kringen die de samenwerking met een lokale zorginstelling hebben opgezocht. Jong en oud lieten zich verrassen door activiteiten waarbij werkelijk alle zintuigen geprikkeld werden.
De lokale brochure met daarin alle activiteiten werd ook dit jaar in de 6 gemeenten huis-aan-huis bedeeld en werd zowel door de organiserende verenigingen als de bezoekers goed gesmaakt: een handige en aansprekende leidraad om je parcours uit te stippelen. U kunt deze Erfgoeddag Brochure 2017 hier nalezen.
Het project Limburg Verzameld/t bekeek ‘het verzamelen’ als een uiting van volkscultuur en als immaterieel erfgoedfenomeen. In samenspraak met de geschied- en heemkundige kringen in Limburg, en via de netwerken van de projectpartners, werden Limburgse verzamelaars en verzamelingen in kaart gebracht en bezocht. Tot in het najaar van 2016 werden verzamelingen beschreven, gewaardeerd en benaderd voor begeleiding en ondersteuning. Op de Facebookpagina Limburg Verzameld/t verschenen regelmatig korte verslagen van de verzamelingen die bezocht werden en kunnen verzamelaars tips en ervaringen uitwisselen. Een algemeen overzicht van verzamelingen in Limburg wordt op de website Erfgoedplus.be getoond.
Limburg Verzameld/t werd opgezet door Heemkunde Limburg, Erfgoedcel Mijn-Erfgoed, Erfgoed Haspengouw, het Limburgs Volkskundig Genootschap, Het Stadsmus (Hasselt) en het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed (PCCE), met ondersteuning van ETWIE.
Aanleiding tot het project vormde de tentoonstelling ‘Dokter Bamps verzamelt. Reconstructie van een 19de-eeuwse Hasseltse topcollectie.’ in Het Stadsmus. Deze tentoonstelling ging in op een 19de-eeuwse topcollectie uit Limburg die na het overlijden van de verzamelaar Europees verspreid geraakte. Limburg Verzameld/t ging op zoek naar de ‘Dokter Bamps van nu’ en bracht erfgoedverzamelingen in kaart om topcollecties te identificeren zodat men tijdig kan ingrijpen als Limburgs erfgoed dreigt verspreid te geraken. Het Limburgs Volkskundig Genootschap engageerde zich in het uitwerken van een methodologie voor de beschrijving en waardering van die Limburgse erfgoedverzamelingen.
Op 10 november 2016 werd een speciale bijlage over het project verspreid bij het Belang van Limburg. U kunt deze bijlage hier nalezen.
Een deel van de verzamelaars die we in het kader van Limburg Verzameld/t interviewden, werden eind 2018 en begin 2019 in beeld gebracht door TVLimburg. U vindt deze reportages hier.
Op zondag 24 april 2016 was er in de Mijnstreek weer heel wat te beleven. Er waren maar liefst 35 toffe activiteiten in de gemeenten As, Beringen, Genk, Heusden-Zolder, Houthalen-Helchteren en Maasmechelen! Diverse tentoonstellingen, workshops, demonstraties, lezingen, … lieten het publiek kennis maken met het thema ‘rituelen’. Het thema werd in de Mijnstreek weer boeiend uitgewerkt: onder meer rondleidingen op de voormalige mijnterreinen, unieke kerkbezoeken, een musical en dansworkshop, koningschieten en een heuse reuzendoop! Het weer op Erfgoeddag was wisselvallig, de activiteiten waren dat absoluut niet en de meer dan 13.000 bezoekers lieten zich duidelijk niet afschrikken door het weer!
De lokale brochure met daarin alle activiteiten werd ook dit jaar in de 6 gemeenten huis-aan-huis bedeeld en werd zowel door de organiserende verenigingen als de bezoekers goed gesmaakt: een handige en aansprekende leidraad om je parcours uit te stippelen. U kunt deze hier nalezen. Voor een fotoverslag verwijzen we graag door naar onze Facebook-pagina.